Następnego dnia pierwszą sesję otworzyła Katarzyna Szymańska z Polskiego Centrum Akredytacji. Wykład dotyczył „Statystyki w podstawowych elementach systemu zarządzania laboratorium wg PN-EN ISO/IEC 17025”. Po wykładzie, redakcja Portalu Laborant.pl miała okazję spytać o to, który element systemu zarządzania laboratorium ma największy wpływ, aby zarządzanie nim było skuteczne. Zgodnie z Normą 17025 wszystkie elementy systemu zarządzania muszą działać sprawnie, ponieważ dopiero stosowanie ich razem jest gwarancją wdrożenia systemu zarządzania – wyjaśnia Katarzyna Szymańska – Pamiętajmy, że norma ISO 17025 w pkt 4 (dotyczącym organizacji i zarządzania) wymienia 15 niezbędnych elementów, które wpływają na jakość laboratorium, a punkt dotyczący aspektów technicznych zawiera ich 10. Dopiero połączenie ich w całość stanowi fundament właściwego zarządzania.
Kolejnym punktem w programie II dnia Sympozjum był wykład profesor Sabiny Żebrowskiej-Łucyk. Podczas wykładu z zakresu „Analizy statystycznej danych laboratoryjnych z wykorzystaniem arkuszy kalkulacyjnych” pani Profesor przekonywała wszystkich słuchaczy, że arkusze kalkulacyjne są nieodzowne w laboratorium. Ich główną zaletą jest uniwersalność oraz łatwość edycji. Pani Profesor podkreśliła, że wersje MS Excel do 2010 roku nie radziły sobie ze skomplikowanymi obliczeniami i zawierały dużo błędów. Po wykładzie zapytaliśmy, jakie inne programy (i w jakich sytuacjach) warto stosować prócz arkuszy kalkulacyjnych. Są one przydane do skomplikowanych analiz, które wymagają zastosowania złożonych testów. Warto podkreślić, że tworzenie funkcji złożonych w arkuszu kalkulacyjnym jest dużo trudniejsze niż zwykłe wprowadzenie danych do specjalistycznego programu jakim jest np. STATISTICA. Pani Profesor specjalnie dla redakcji Portalu Laborant.pl powiedziała, że użycie pakietów statystycznych jest uzasadnione, gdy wprowadzone funkcje zawierają bardzo skomplikowane testy statystyczne oraz gdy chcemy potwierdzić wyniki otrzymane w Excelu. Bardzo istotne w procesie analizy danych jest również tworzenie i interpretacja histogramów. Obrazują one rozkład danych w formie skrótowej w jakim obszarze wartości występuje dominacja, czy odnotowano wartości odosobnione, czy wyniki układają się w krzywą Gaussa. Pozwalają w prosty sposób zaobserwować czy założenie o rozkładzie normalnym jest słuszne. Jeśli nie, to jakie są przyczyny tego zjawiska, co może prowadzić do udoskonalenia pracy laboratorium. Pani Profesor podkreśliła również jakie są korzyści z tworzenia wykresu słupkowego (kolumnowego) ułożonego w wykres Pareto. Wykres ten jest przydatny gdy analizujemy występujące problemy i odnotowujemy je konsekwentnie w arkuszu. Jeśli identyfikacja problemu jest systematyczna, po czym zastosowano metody statystyczne to możliwa jest identyfikacja przyczyny występowania błędów w laboratorium. Analiza Pareto pozwala stwierdzić jaki element generuje największy problem w laboratorium.
Podczas Sympozjum przeprowadzono również debatę, podczas której przedsiębiorcy omawiali wątpliwości dotyczące różnych Norm i zastosowania ich w praktyce. Kolejne wykłady wygłosili dr Tadeusz Bulski na temat „Wskaźników oceny kompetencji laboratoriów w badaniach biegłości/porównaniach międzylaboratoryjnych”. Pan Mariusz Mastalerz omówił „Praktyczne wykorzystanie normy ISO 13528”, natomiast Pani Aneta Paduchowicz przybliżyła zagadnienie „Praktycznego wykorzystania normy ISO 13528 w laboratorium badawczym przy organizacji ILC niewielkiej liczby uczestników”. Podsumowując II dzień XX Sympozjum Klubu Pollab owocował ciekawymi wykładami z zakresu statystyki, które podkreśliły wagę wykorzystania statystyki w analizie laboratoryjnej. Ponadto była to doskonała okazja do dyskusji o aktualnych problemach, z którymi boryka się branża chemiczna w Polsce.
Justyna Biernacka
