NCBR. Około 250 osób zarządzających projektami wartymi blisko 24 mld zł złotych - perełka w skali światowej czy konieczna odpowiedź na zapotrzebowanie polskiej gospodarki?
Sprawne i oparte o transparentne mechanizmy funkcjonowanie NCBR to nie tylko odpowiedź na zapotrzebowanie polskiej gospodarki, ale szansa na dokonanie przez Polskę skoku cywilizacyjnego. Jednym z celów, jakie sobie postawiłem obejmując funkcję dyrektora, było doprowadzenie do tego, by NCBR stał się nowoczesną i cieszącą się uznaniem w kraju i zagranicą agencją finansującą badania naukowe. Korzystając z doświadczeń najlepszych instytucji tego typu na świecie wprowadziliśmy rozwiązania, które pozwalają efektywnie stymulować badania naukowe i współpracę nauki z przemysłem w obszarach ważnych dla przyszłości polskiej gospodarki. Dysponowanie ogromnymi środkami to ogromna odpowiedzialność, a jednocześnie zobowiązanie do tego by wydawać je w mądry sposób, zgodny z najlepiej pojmowanym interesem państwa i obywateli.
Czy dziś każdy dobry naukowiec z interesującym pomysłem na badania stosowane może otrzymać wsparcie od NCBR?
Z interesującym pomysłem, który ma dużą szansę komercjalizacji. Jeśli bowiem chcemy mieć w Polsce światowe innowacje to nie możemy zatrzymywać się na etapie pomysłu - o innowacji możemy mówić tylko wtedy, gdy jest wdrożona. Niezwykle ważna jest przy tym rola przedsiębiorców, którzy powinni wziąć na swe barki ciężar wdrożenia. Dlatego poprzez oparty na racjonalnych dotacjach system finansowania B+R wspieramy współpracę nauki z biznesem.
Które branże jak dotąd zostały najlepiej dofinansowane? Jak w tych statystykach wygląda polska branża biotechnologiczna?
Wśród dofinansowanych przez NCBR projektów dominuje - co nie powinno dziwić - branża informatyczna, ale coraz więcej przedsięwzięć dotyczy także inżynierii materiałowej, w tym prac B+R nad produktami opartymi o grafen. Trzeba przy tym podkreślić, że w przypadku grafenu polscy naukowcy uzyskali niebywałą przewagę nad resztą świata, bo nie skoncentrowali się jedynie na jego zastosowaniach jako materiału elektronicznego. Biotechnologia natomiast, a szczególnie biotechnologia medyczna, jest w Polsce wciąż stosunkowo młodą dziedziną, ale obserwujemy rosnącą aktywność badawczo-rozwojową w tym sektorze. Znajduje to odzwierciedlanie w składanych do nas wnioskach.
Patrząc przez pryzmat nadsyłanych do NCBR wniosków - czy Polska jest krajem innowacyjnym? Statystyki europejskie są w tym aspekcie mało optymistyczne.
Statystyki europejskie oparte są o dane pochodzące z Eurostatu, które nie należą do najbardziej aktualnych. Polska znajduje się obecnie w czołówce państw Unii Europejskiej o największej dynamice wzrostu nakładów rządowych na działalność B+R. W latach 2008-2012 tempo wzrostu tych wydatków było o blisko 40% wyższe od tempa wzrostu PKB, co pokazują najnowsze dane GUS. To bardzo duży skok w finansowaniu B+R, w czym udział miały niewątpliwie także programy realizowane w NCBR. Myślę, że jesteśmy już na dobrej drodze by w ciągu 3-5 lat podskoczyć w rankingach europejskich o co najmniej 5 pozycji.
Czy NCBR reaguje na potrzeby rynku innowacji? Jak?
Robimy to m.in. poprzez programy sektorowe, które stanowią bezpośrednią odpowiedź na zapotrzebowanie przedsiębiorców określonych branż polskiej gospodarki. Wierzymy, że zapewnia to lepsze wykorzystanie środków publicznych oraz daje szansę większego zaangażowania środków prywatnych. Do dziś podjęliśmy taką współpracę z Polską Platformą Technologiczną Lotnictwa oraz z Polską Platformą Innowacyjnej Medycyny. Dzięki podpisanym porozumieniom powstały dwa programy – jeden skierowany do przemysłu lotniczego (INNOLOT), a drugi do branży medycznej (INNOMED). Dzięki zawarciu pierwszej w Polsce umowy dotyczącej wspólnego finansowania B+R w przemyśle pomiędzy rządową agencją, a międzynarodową korporacją - KGHM Polska Miedź S.A. - ogłosiliśmy także konkurs na innowacyjne badania w przemyśle metali nieżelaznych.
Jednym z czynników wzbudzających innowacyjność w Polsce jest zmiana struktury finansowania nauki oraz sektora badań i rozwoju. M.in. dzięki działalności NCBR nakłady wewnętrzne na badania i prace rozwojowe, czyli tzw. wskaźnik GERD (Gross Domestic Expenditure on R&D) w 2012 r. wyniósł 14,4 mld zł i wzrósł w stosunku do roku poprzedniego o prawie 23 proc. Na badania nad innowacjami wydajemy już 0,9 proc. PKB - to niewątpliwy sukces. Mimo wszystko w porównaniu do innych krajów europejskich jest to wciąż mało. Jak NCBR pobudza sektor prywatny do inwestowania w polskie R&D?
Służą temu wspomniane już programy sektorowe i wspólne przedsięwzięcia, w których wymagamy od przedstawicieli sektora wkładu własnego na poziomie 40-50%. W naszych konkursach premiujemy wnioski składane przez naukowców wspólnie z przedsiębiorcami, a dodatkowe punkty przyznajemy za wniesienie wkładu własnego wyższego od tego wymaganego w przepisach. To przynosi efekty. Dla przykładu, w ostatnim konkursie programu Innotech zadeklarowany wkład własny przedsiębiorców wyniósł już ponad 50 proc. Trzeba jednak pamiętać, że większe zaangażowanie przedsiębiorców w finansowanie B+R wymaga przygotowania się uczelni i instytutów naukowych do absorpcji środków prywatnych. Potrzebna jest szybsza reakcja na potrzeby przedsiębiorców oraz determinacja w dążeniu do celu.
Dalsza część artykułu dostępna POD TYM ADRESEM
